Heiligdomsvaart Maastricht 2025
Woensdag 9 oktober 2024 in de Sint-Jan (aanvang om 19.30 uur, afloop 21.00u)
Geloof bouwt bruggen
Heiligdomsvaart 2025 Negen Bruggenbouwer-lezingen in Maastricht
Van 12 t/m 22 juni 2025 vindt de 56e editie van de Maastrichtse Heiligdomsvaart plaats. Deze zeven jaarlijkse traditie zal weer duizenden pelgrims en andere geïnteresseerden naar de Limburgse hoofdstad brengen om hun katholieke geloof te vieren en te beleven. Het thema van de Heiligdomsvaart 2025 is ‘Wees een Bruggenbouwer!’
Op 6 september heeft de officiële aftrap van het lange voorprogramma plaatsgevonden. Tijdens deze maanden zullen negen lezingen het thema vanuit verschillende invalshoeken belichten: religieus, maatschappelijk, politiek, ecologisch en cultureel.
Iedere 2e woensdag van september 2024 t/m juni 2025 wordt een gratis lezing aangeboden op een van deze drie locaties: de Sint-Janskerk (Vrijthof 24), de aula van de Universiteit Maastricht (Minderbroedersberg 4-6) en de Ursulinenkapel (Grote Gracht 74).
Aanmelding voor de lezingen via: bruglezing@heiligdomsvaartmaastricht.nl met vermelding van de datum van de lezing. Van harte welkom!
Woensdag 9 oktober 2024 in de Sint-Jan (aanvang om 19.30 uur, afloop 21.00u)
Bisschop Gerard de Korte & dr. René de Reuver ‒ ‘Geloof bouwt bruggen:
Oecumene, maar ook de relaties tussen mensen met en zonder geloof’
Er is moed nodig om te stellen: Geloof bouwt bruggen
We horen tegenwoordig – niet zonder enige reden: het tegenovergestelde. Geloof verdeelt, bron van conflict en oorlog. Daar zijn voorbeelden genoeg van.
Maar God is de grote bruggenbouwer / bron van ons geloof. God zelf: Vader, Zoon en Geest. We spreken over God in drie woorden: Vader/Schepper, Zoon/ Messias, Geest/Trooster. Deze God is de bron van geloof dat bruggen bouwt!
————————————————————————————————
Wat is de huidige context van de Kerk in de samenleving?
De christelijke gemeenschap is uiteengevallen/ het Lichaam van Christus is gewond geraakt. (1054; 1517). De laatste 100 jaar is er oecumenische toenadering als het werk van Gods Geest. In de oecumene is veel bereikt: wij zien elkaar als broeders en zusters. Wat ons bindt is groter dan wat ons scheidt.
Bouw bruggen naar tijdgenoten met een ander geloof of zonder geloof. Geloof vraagt om vrijheid en geweldloosheid (hebben wij geleerd). In het leven van andersgelovigen en humanisten valt vaak veel goedheid te constateren.
Alle mensen zijn schepselen van God
Wees een Bruggenbouwer
Wat is ‘Heiligdomsvaart’?
Voor de mensen van Maastricht is Heiligdomsvaart iets vanzelfsprekends. Minstens zo lastig uit te leggen als Vastelaovend of de Mestreechter Geis. Men groeit er mee op en waardeert het. Of men zichzelf nu katholiek of religieus noemt, of niets van het geloof moet hebben: de Heiligdomsvaart kan worden beleefd in vele vormen en lagen. Is het een katholiek geloofsfeest? Ja, maar ook nee. Is het een cultuurfestival? Ja, maar ook nee. Is het traditie en folklore? Ja, maar ook nee. Is het Maastrichts? Ja, maar ook nee. Heiligdomsvaart is niet in één hok te vangen, hetgeen het ondersteunen ervan zowel gemakkelijk als ingewikkeld maakt. Maar één ding weten we wel: Heiligdomsvaart wordt ook in 2025 gevierd, en ook over zeven jaar in 2032.
Een stukje historie
Volgens de overlevering kwam de Heilige Servatius, bisschop van Tongeren in de 2e helft van de vierde eeuw naar Maastricht om te prediken en er later de bisschopszetel naar te verplaatsen. Hij wordt als eerste bisschop der Nederlanden gezien: de brenger van het christendom. Hij sterft op 13 mei 384 en wordt vlak buiten de bebouwing van Maastricht langs de weg naar Tongeren begraven. Op zijn graf ontstaat een kerk, en begint de verering die leidt tot de bouw van de grote Servaasbasiliek. Al vroeg verbinden Europese heersers en vorsten zich aan de Servaas, die in de Middeleeuwen een Vrij Rijkskapittelkerk wordt.
Naast het bezit van eigen Servaasrelieken ontvangt het Kapittel belangrijke relieken van andere heiligen, en een reliek van het H. Kruis. Servaas en Maastricht ontwikkelen zich tot religieus centrum en bedevaartsoord. Het leven van Sint Servaas wordt in de 8e eeuw beschreven en dijt uit tot de Servaaslegendes, waarvan die van Henric van Veldeke het beroemdst is.
Van heinde en verre trekken pelgrims naar Maastricht. Bezoek aan de heiligdommen van de Servaas wordt als boetedoening door rechtbanken in heel Europa opgelegd. In de Servaas ontvangt de zondaar vergeving en een bewijs dat men er geweest is. De ‘vaart naar Maastricht’, vaak gecombineerd met die naar Aken, wordt enorm populair. Eind 14e eeuw wordt gesproken over honderdduizend pelgrims die in veertien dagen in juli worden ontvangen en opgevangen. De relieken worden getoond, processies gehouden, biecht gehoord. De eerste vermelding van het woord ‘heiligdomsvaart’ in de Raadsverdragen dateert uit 1391. Vanaf dat moment is de grote vaart elke zeven jaar bekend.
Het bleef vanzelfsprekend niet beperkt tot religie. De stad barstte uit zijn voegen door de aanwezigheid van grote mensenmassa’s. Dat betekende vertier, feest en kermis. Drank vloeide volop, de handel bloeide, en het volk werd vermaakt. De arme pelgrims werden gratis in de vele gasthuizen opgevangen. Geloof, cultuur en vermaak waren één.
In de tweede helft van de 18e eeuw verwaterde de traditie. Echter in 1874, bij de start van de bloeiperiode van de volkskerk (Rijke Roomse Leven) werd de traditie nieuw leven ingeblazen. Elke zeven jaar (m.u.v. de periode WO2) is Maastricht weer de gaststad voor bezoekers naar het graf van Servaas. We naderen de 56e editie. En ook in de moderne Heiligdomsvaarten speelt cultuur een grote rol.
In de laatste zes edities wordt er bovendien gewerkt met een inhoudelijk thema dat ook maatschappelijk wordt uitgewerkt en tot activiteiten voor speciale doelgroepen leidt. De kerk viert niet alleen, maar vervult ook volop en open haar taak in diaconie en samenlevingsopbouw.
Wees een Bruggenbouwer
Het thema van 2025 is: Wees een Bruggenbouwer. Op het eerste gezicht duidt dit thema op ‘Verbinden’, en dat is ook correct. Maar wat kan er, of moet er verbonden worden? In religieuze zin is Jezus de verbinder tussen God en de mensen, een rol die ook de Kerk heeft. Maar ons geloof zelf verbindt ook; het verbindt ons met anderen, geloven doe je samen. Het geloof roept mensen tegelijkertijd op om banden aan te knopen met de medemens, in gezin, familie, straat, buurt of vereniging. Het roept op naar buiten te treden, uitnodigend te zijn voor anderen, in de eerste plaats voor hen die aan de zijlijn van de samenleving staan: armen, gekwetsten.
Het thema Wees een Bruggenbouwer wil dus meer zijn een inspiratie voor een goede preek in een mooie viering. De Heiligdomsvaart 2025 is bij uitstek een feest van inclusie, van bruggen slaan met anderen, ook de anders- of niet-gelovige, met mensen in armoede, met mensen met een beperking, met vluchtelingen, met mensen uit andere culturen. De activiteiten moeten toegankelijk zijn en velen in potentie moeten kunnen begeesteren, raken.
Wees een Bruggenbouwer slaat ook een brug naar onze wereld, ons milieu, ons klimaat. Zeker in Limburg waar we een recente geschiedenis van wateroverlast kennen, appelleert een brug aan droge voeten, en dus aan onze verantwoordelijkheid te zorgen voor een duurzame toekomst. En een brug moet ook gebouwd worden tussen mensen die in onmin of oorlog met elkaar leven. Vrede stichten dus!
Activiteiten
De Heiligdomsvaart 2025 wil een Brug Bouwen. Dat geldt zeker naar jongere generaties die de geloofstraditie niet meer als vanzelfsprekend kennen. Maar ook naar doelgroepen in vele definities. En dat in een tijd waar het traditionele geloof minder aanhangers telt, maar de behoefte aan spiritualiteit en zingeving onverminderd groot is. Maar uiteraard vergeten we niet de kern: de ontvangst van pelgrims, het tonen van onze heiligdommen en het samen vieren van ons geloof dat een brug vormt en bruggen bouwt.
Zo valt te denken aan:
– Lezingen over de betekenis van Bruggen Bouwen op diverse aspecten (inclusie, duurzaamheid, oecumene, vluchtelingen, ouderen, buitenlandse studenten e.d.)
– Jeugdactiviteiten zoals creatieve uitdagingen, spel, muziek. Wellicht een kinder-Passion en een Kinderpelgrimage.
– Tentoonstellingen (zoals de unieke toning van Middeleeuwse oorkonden van het Kapittel, exposities in de beide Schatkamers en Centre Ceramique)
– Concerten (zoals van vele amateurkoren- en orkesten, bandjes; maar ook de professionele muziekwereld van philharmonie zuidnederland, Studium Chorale, Muziekgieterij e.a.)
– Culturele events (zoals een open-air productie van Toneelgroep Maastricht, een philmob, filmprogramma Lumière etc.)
– Kerkelijke vieringen (zoals diverse hoogmissen, vieringen met Armeense Kerk, Antillianen, Engelstaligen; bidden in stilte etc.)
– Semi-kerkelijke events zoals Kerkennacht, Sacramentsdag, parochiefeesten, bezoeken aan verzorgingshuizen
– Twee grote Ommegangen (stoeten met > 2500 deelnemers, evocatie met blok reliekentoning)
Daarnaast zal er aandacht zijn voor de feestelijke aankleding van stad en dekenaat. En er is veel aandacht voor het gebruik van moderne media. Zo zal Servaas een eigen account op instagram krijgen, waar jongeren interactief met hem kunnen communiceren.
Ook wil Heiligdomsvaart elke bezoeker goed ontvangen. Gekeken wordt hoe dit op een gastvrije maar behapbare manier kan geschieden. De Heiligdomsvaart is niet alleen iets van de binnenstad van Maastricht, maar van het hele dekenaat Maastricht/Meerssen, de regio Zuid Limburg alsmede de Euregio (waar ook zevenjaarlijkse feesten worden gehouden).
Tenslotte is Heiligdomsvaart ook de inzet van honderden vrijwilligers. In de organisatie wordt niemand betaald. Dat vergt een modern en warm personeelsbeleid.
De Heiligdomsvaart wordt gehouden van donderdag 12 tot en met zondag 22 juni 2025. Wij zien deze tien dagen echter als een soort van samenloop van zaken die al eerder zijn begonnen. We openen het Heiligdomsvaartseizoen dan ook al op 6 september 2024. In de negen maanden tot juni 2025 vinden derhalve al diverse activiteiten plaats.
Steun, pijlers
Doordat er op vele terreinen en voor vele doelgroepen activiteiten worden georganiseerd, denken wij dat het mogelijk is dat stichtingen, ordes, overheden, bedrijven en particulieren zich engageren in Heiligdomsvaart 2025. We kunnen elke steun goed gebruiken. Uiteraard in financiële zin, maar ook in persona (vrijwilligers) of immaterieel.
De Stichting Cultuur en Educatie Maastricht (CEM) is een onafhankelijke bevriende organisatie die met name voor de niet kerkelijke activiteiten gelden werft en contacten met sponsoren onderhoudt.
De Vereniging het Graf van Sint Servaas is de organiserende vereniging, die de coördinatie van alle activiteiten op zich heeft genomen (sinds 1937). De Vereniging is een ANBI.
Geen enkele brug kan bestaan zonder pijlers. En hoe meer pijlers, hoe steviger de brug, hoe beter de verbinding!
Mogen we op u rekenen?